Samkvæmt lögum félagsins er tilgangur þess að:
• Sameina áhugafólk um gerjun.
• Miðla þekkingu á gerð gerjaðrar matvöru og menningu henni tengdri.
• Stuðla að bættri ímynd heimagerjaðra matvæla.
• Stuðla að lagabreytingum til að heimila gerjun drykkja til einkanota.
Í starfsemi og reglugerðum félagsins, sem stofnað var árið 2010, vísar hugtakið gerjun til beitingar örvera í gerð matvæla og drykkja. Í því skyni starfrækir félagið heimasíðuna fagun.is, þessa hér, þar sem spjallhópar eru aðgengilegir öllum í gegnum hlekk, spjallhóp á Facebook og síðu félagsins má einnig finna þar.
Heimagerjun matvæla hefur tengst matarmenningu Íslendinga frá því fyrstu Íslendingarnir hófu hér búsetu og hefur bæði haldið lífi í fólki og glætt menningu og magaflóru landsmanna lífi allar götur siðan. Einn angi fjölbreyttrar matarmenningar eru gerjaðir, heimabruggaðir drykkir. Heimabruggun hefur blómstrað í öllum nágrannalöndum okkar um drykklanga hríð. Í Bandaríkjunum, til dæmis, var heimabruggun aftur gerð lögleg nokkuð seint, eftir að bannárin í upphafi 20. aldar höfðu gert hana útlæga. Þó er þar komin hart nær hálf öld síðan heimabruggun var leyfð með lögum í öllum ríkjum þessa annars íhaldssama lands. Í nágrannalöndum okkar og almennt í öllum vestrænum ríkjum ríkir sú regla að gerjun drykkja heima við til einkanota sé leyfileg. Ísland er eitt með mörk áfengisprósentu það lága (2,25%) að gerð flest allra léttra áfengra drykkja er í raun ólögleg.
Afnám banns við heimabruggun virðist alls staðar hafa borið með sér uppgang lítilla, staðbundinna brugghúsa, sem sækja innblástur, starfsfólk og hráefni í sitt nánasta umhverfi og laða þau oft einnig að sér ferðalanga og bjóráhugafólk mjög langar leiðir til að upplifa það sem borið er fram á slíkum stöðum. Gerjun drykkja hefur löngum verið stunduð hér á landi. Gerjun er sú aðferð að breyta sykruðum legi í léttan áfengan drykk, til dæmis áfengan berja- og ávaxtasafa, mjöð sem er að uppistöðu uppleyst hunang, síder sem er að uppistöðu eplasafi, bjór og léttvín. Gera má ráð fyrir að fjöldinn allur af Íslendingum geri létta áfenga drykki á heimili sínu til einkanota sér til ánægju og yndisauka, þó svo nákvæm tala um þann fjölda liggi ekki fyrir.
Félagar í Fágun í gegnum tíðina hafa einmitt margir haldið til starfa í brugghúsum um allt land, eða tekið þátt í stofnun þeirra, eða heimabruggun vakið þannig áhuga að þeir hafa haldið utan í nám og komið aftur sem útlærðir bruggmeistarar og bætt mjög áfengismenningu Íslendinga á síðustu árum. Vöxtur litlu brugghúsanna á Íslandi hefur, hér eins og annars staðar, að mestu leiti verið knúinn áfram af áhuga heimabruggara og hefur þessi starfsemi blásið miklu lífi í þorp og byggðarlög um allt land undanfarinn áratug. Þessi handverks- og örbrugghús laða til sín gesti víða að og eru bæjarfélögum sem hýsa þau til mikils sóma, svo um er talað. Oft fylgir þessum brugghúsum önnur starfsemi, eins og aukið menningarlíf og listaviðburðir sem þá lyftir bæjarbrag á enn hærra stig.
Við teljum að lögleg heimabruggun ætti ekki að hafa í för með sér aukna hættu á misnotkun áfengis. Þar skiptir t.d hráefniskostnaður, kostnaður við tæki og búnað og það sem sennilega hefur mesta fælingarmáttinn fyrir alla, löng, löng, mjög löng bið eftir að hægt sé að njóta drykkjanna sem bruggaðir eru heima. Hægir sú staðreynd sennilega á flestum sem ekki eru í þessu af ástríðunni einni saman, að bíða þurfi eftir hinum heimabrugguðu veigum í oft fjölmargar vikur og/eða mánuði. Ástríða fyrir nærumhverfi sínu, hagnýting jurta, útsjónarsemi og sköpunarkraftur eru allt einmitt kostir sem prýða margt félagsfólk okkar í Fágun. Drykkir sem þau gerja, bæði með tilbúnu geri og náttúrulegu, eru sennilega alls staðar á mögulegum gerjunarkvarða, frá 0,00% upp í 12-16%. Erfiðara, eða nær ómögulegt, er að gerja sterkari drykki án þess að grípa til eimingar, sem áfram skal vera bönnuð samkvæmt nýlegum lagafrumvörpum um að heimila beri heimabruggun.
Fágun fær reglulega fyrirspurnir og tekur á móti fólki sem hefur alla jafna ekki hugmynd um að heimagerjun sem það stundar geti verið ólögleg og mætir það því á fundi til að sækja sér reynslu og hugmyndir. Fælingarmáttur laganna eins og þau eru nú eru harla lítil og framkvæmd þeirra virðist ekki benda til að mikill áhugi sé á að fram fylgja þeim meðal almennings. Fólk, bæði sem tengist félaginu og sem við ræðum við almennt, virðist koma af fjöllum þegar við kynnum þeim staðreyndir málsins og mælum með því að það haldi gerjuðum drykkjum undir 2,25% til að vera ekki að brjóta áfengislögin. 2,5% er nefnilega full langt gerjað skv. lögum, þó það sé einungis ætlað til einkaneyslu. Þessi staðreynd, að lögin heimili ekki heimabruggun til einkanota, kemur nær öllum á óvart, hvort sem um er að ræða almenning, löglært fólk eða fulltrúa þjóðarinnar á alþingi er um þetta hefur verið rætt. Það skýtur því skökku við að áhugamál, sem er stundað af jafn mörgum og raun ber vitni og gefur af sér reynslu og þekkingu sem undanfarin ár hefur leitt af sér fjölmörg ný fyrirtæki, sé refsivert.
Félagið ítrekar stuðning við lagafrumvörp sem leggja til að heimila heimabruggun til einkaneyslu og hvetur í leiðinni þingmenn í öllum flokkum til að skoða slík mál með opnum hug. Það þarf ekki nema örlitla breytingu á áfengislögum til að þetta sé hægt en færir þá um leið áhugafólki um gerjun betra umhverfi til að rækta sitt áhugamál og gerir það löglegt. Það virkar þá vonandi sem hvatning til góðra verka og gerir vonandi þeim menningararfi sem felst í gerjun matvæla og drykkja enn hærra undir höfði til framtíðar. Þá hættir styrkur gerjaðs vínanda að skipta höfuðmáli við þetta annars meinlitla áhugamál, sem oft gerir venjulegt fólk að lögbrjótum sér óafvitandi.
Fágun hefur sent Alþingi umsagnir við lagabreytingatillögur sem félagið telur að tengist starfsemi sinni og hagsmunum félagsmanna. Finna má síðustu umsagnir á vef Alþingis, við 480. mál loggjafarþings 151 og við 48. mál loggjafarþings 150 hér í tenglum. Fágun mun áfram leggja sitt lóð á vogaskálarnar, ásamt sínum félagsmönnum, að gera þessu áhugamáli hærra undir höfðu og koma til aukinnar virðingar.
Lög Fágunar – Félags áhugafólks um gerjun
- § Félagið
Félagið heitir Fágun – Félag áhugafólks um gerjun. Félagið er áhugamannafélag.
Heimili þess er í Reykjavík.
Reiknings- og starfsár félagsins er almanaksárið.
Félagar eru hverjir þeir sem hafa náð fullum 20 ára aldri, hafa borgað félagsgjöld starfsársins og undirgengist þessar samþykktir.
- § Markmið
Tilgangur félagsins er að:
- Sameina áhugafólk um gerjun.
- Miðla þekkingu á gerð gerjaðrar matvöru og menningu henni tengdri.
- Stuðla að bættri ímynd heimagerjaðra matvæla.
- Stuðla að lagabreytingum til að heimila gerjun drykkja til einkanota.
Í starfssemi og reglugerðum félagsins vísar hugtakið gerjun til beitingar örvera í gerð matvæla og drykkja.
- § Starfsemi
Tilgangi sínum hyggst félagið ná með því að starfrækja heimasíðuna http://www.fagun.is/ þar sem spjallhópar verða aðgengilegir öllum félagsmönnum. Einnig mun félagið standa fyrir námskeiðum og keppnum til að vekja áhuga almennings og félagsmanna á efninu.
- § Starf stjórnar
Stjórn skiptir með sér verkum: formaður, gjaldkeri, ritari og 2 meðstjórnendur. Formaður boðar stjórnarfundi. Í forföllum formanns stýrir gjaldkeri fundi. Stjórnarfundur er ákvörðunarfær ef 3 atkvæðisbærir menn hið minnsta sækja fund. Við atkvæðagreiðslu ræður einfaldur meirihluti af 5 úrslitum mála. Fundargerðabók skal haldin og í hana skráð það sem gerist á stjórnarfundum.
Hver félagsmaður má aðeins gegna sama embætti í 4 ár samfleytt.
Daglega umsjón félagsins annast formaður félagssins.
Formaður má rita félagið í umboði stjórnar.
Gjaldkeri annast reikningshald á vegum stjórnar og skilar endurskoðuðum ársreikningum til aðalfundar.
Stjórn ber ábyrgð á vefsíðu og skipar vefstjóra.
Stjórn og aðalfundi er heimilt að skipa í nefndir og embætti á vegum félagsins og setja þeim starfsreglur.
- § Félagsfundir
Mánaðarlegir félagsfundir skulu boðaðir af stjórn félagsins.
Félagsfundir skulu ávallt opnir öllum. Aðrir viðburðir á vegum félagsins eru aðeins fyrir félaga nema stjórn félagsins ákveði annað.
Skrá skal í fundargerðabók það helsta sem kemur fram á félagsfundum.
- § Aðalfundur
Aðalfundur hefur æðsta vald í málefnum félagsins. Aðalfund félagsins skal halda fyrir lok febrúarmánaðar ár hvert.
Aðalfund skal boða með auglýsingu á www.fagun.is ásamt tölvupósti til gildra félaga með minnst tveggja vikna fyrirvara og telst hann þá löglega boðaður.
Atkvæðisrétt hafa gildir félagar skv fyrstu grein.
Á aðalfundi félagsins skulu tekin fyrir þessi mál:
- Kjör fundarstjóra og ritara.
- Ársskýrsla stjórnar og umræður.
- Endurskoðaðir reikningar fyrir hið liðna reikningsár, með athugasemdum skoðunarmanns reikninga, eru lagðir fram til samþykktar.
- Starf og fjárhagssáætlun lögð fram til umræðu og ákvörðun tekin um hvernig skuli fara með hrat síðasta starfsárs.
- Árgjald núverandi starfsárs lagt fram til umræðu og samþykktar og tekur það gildi strax.
- Lagabreytingar.
- Kosningar: kosnir 5 í aðalstjórn. Ennfremur 1 skoðunarmaður reikninga og annar til vara. Kosið er til eins árs eða til næsta aðalfundar
- Önnur mál.
- § Lagabreytingar
Tillögur um lagabreytingar skulu birtar á vef félagsins, í sama þræði og fundarboð á aðalfund, minnst viku fyrir aðalfund.
Til breytinga á lögum þarf 3/5 greiddra atkvæða á aðalfundi.
Aldrei má breyta lögum þannig að raskað sé megintilgangi félagsins samkvæmt 2. grein.
- § Hrat
Á aðalfundi skal gjaldkeri leggja fram tillögu, í tengslum við fjárhagsáætlun, þess efnis að tilgreindum hluta rekstarafgangs verði úthlutað til rekstur félagsins á yfirstandandi starfsári skv. Nánari ákvörðun stjórna. Sé tillagan samþykkt telst sú upphæð ekki lengur til rekstrarafgangs síðasta starfsárs.
Rekstrarafgangi/hagnaði af starfsemi félagsins skal varið til veitingakaupa á aðalfundi félagsins.
- § Félagsslit
Ákvörðun um slit félagsins verður aðeins tekin á aðalfundi með, auknum meirihluta, 75% atkvæða. Eignir félagsins renna til Umhyggju, félags langveikra barna.
Lög þessi eru samþykkt á aðalfundi félagsins 2016.
