Algengum spurningum svarað
Posted: 11. May 2009 11:56
Datt í hug að setja inn þau svör sem ég hef á reiðum höndum við spurningum sem algengt er að heyra frá þeim sem eru að byrja að kynna sér bjórgerð í fyrsta sinn. Hér þætti mér mjög vænt um að þið bætið við því sem þið munið eftir, spurningum sem hefur verið svarað fyrir ykkur eða þið hafið fengið frá öðrum. Þetta verður "work in progress", eftir því sem mér/okkur dettur þetta í hug, eða spurningar dúkka upp annars staðar á spjallinu.
1. Gerjunarílátið var opið í einhvern tíma (lokið laust á, vatnslásinn ekki fastur, eða þ.h.). Er bjórinn minn ónýtur?
Svar: Nei. Slakaðu á. Bjór er oft gerjaður í opnum ílátum. Ef engir aðskotahlutir komast ofan í hann er allt í góðu lagi.
2. Hversu lengi geymast hráefni til bjórgerðar?
Svar: Þau geta verið í lagi ansi lengi. Maltþykkni geymist mjög lengi við stofuhita án þess að bragðið breytist nokkuð, en athugaðu að liturinn getur dökknað með tímanum. Þurrkað maltextract geymist einnig mjög lengi og það dökknar ekki, en það verður að passa mjög vel upp á að það sé á þurrum stað. Korn geymist ómalað í allt að tvö ár án þess að það komi niður á gæðunum, sé það geymt á þurrum og svölum stað. Malað korn geymist í nokkra mánuði. Humla má geyma mjög lengi í frysti, en þeim hrakar þó jafnt og þétt. Ef þeir eru í vakúmpakkningu geta þeir geymst í nokkur ár, en ef súrefni kemst að þeim er það töluvert minna. Þetta er þó misjafnt eftir því hvort humlarnir eru í töfluformi eða heilir, og margt annað getur spilað inn í. Hér borgar sig að skoða humlana og þefa af þeim. Ef þeir eru grænir og lykta vel er í góðu lagi að nota þá, en hafa ber í huga að þeir eru kannski ekki jafn góðir og þegar þeir voru nýir. Ef þeir eru farnir að gulna og jafnvel komin smá ostalykt af þeim borgar sig ekki að nota þá. Þurrger geymist mjög lengi, og jafnvel miklu lengur en dagsetningin á pakkningunni segir til um. Ég hef notað þurrger ári eftir síðasta söludag án nokkurra vandræða. Ég hef heyrt um að fólk hafi notað ger allt að fimm árum eftir að það rann út með góðum árangri. Fljótandi ger geymist í nokkra mánuði í ísskáp, en er þó hægt að nota mjög lengi, en þá borgar sig að gera starter (reyndar borgar það sig alltaf, en þegar um gamalt ger er að ræða er það nauðsynlegt).
3. Hvað á ég að gera við botnfallið í flöskunni?
Svar: Botnfallið er ger. Þú ræður hvort þú drekkur það með, eða hellir varlega og passar að það komi ekki með. Gerið er meinhollt, fullt af vítamínum og afoxunarefnum. En sumum finnst það bragðvont. Smekksatriði.
4. Hver er munurinn á fljótandi geri og þurrgeri?
Svar: Sumir vilja meina að bjórinn verði betri með fljótandi geri, en mín reynsla er sú að það sé ekki rétt. Maður getur frekar spáð fyrir um útkomuna með fljótandi geri, þar sem það er útreiknanlegra, og það eru til mun fleiri gerafbrigði í fljótandi formi, en að því gefnu að allt annað sé í lagi er næsta víst að bjór sem gerjaður er með þurrgeri verði alveg jafn góður.
5. Get ég gert jafn góða bjóra og fást í ríkinu heima?
Svar: Já, og betri. Ef þú veist hvað þú vilt og kynnir þér aðferðir og uppskriftir til að ná því fram geturðu búið til draumabjórinn þinn. En ekki búast við að geta gert nákvæmlega sama bjór og þú kaupir oftast í ríkinu. Þú færð væntanlega ekki sama gerafbrigði, og aðferðirnar þínar verða aldrei nákvæmlega þær sömu og í viðkomandi brugghúsi. Ekki halda að "clone" uppskriftir gefi af sér nákvæmlega eins bjór og þær eiga að líkja eftir. Það er nánast útilokað.
6. Er heimagerður bjór hættulegur?
Svar: Síður en svo. Raunar er hann hollari en flestur bjór sem fæst í ríkinu, þar sem hann inniheldur lifandi ger (það er alltaf eitthvað á sveimi, þótt maður helli ekki botnfallinu í glasið), sem er eins og áður sagði meinhollt.
7. Ég held að bjórinn sé sýktur. Á ég að hella honum niður?
Svar: Alls ekki. Bíddu og sjáðu hvað gerist. Það sem þér finnst vera óbragð er kannski eitthvað annað sem gæti elst af bjórnum. Smakkaðu bjórinn nokkrum sinnum, með smá millibili, og sjáðu hvernig hann þróast. Ef óbragðið verður verra og virðist ekki ætla að lagast ættirðu líklega að hella honum niður. Og ekki hafa áhyggjur af því að smakka hann. Þú ert bara að innbyrða bragðvondan vökva í versta falli. Engar örverur sem sýkja bjór geta gert mannfólki nokkuð illt.
8. Lyktin úr vatnslásnum er hrikalega vond. Er þetta sýking?
Svar: Mjög ólíklegt. Á meðan gerjunin stendur sem hæst getur lyktin orðið ótrúleg, allt frá því að vera venjuleg gerlykt til þess að vera eins og af úldnum eggjum, og allt þarna á milli. Aldrei dæma bjórinn úr leik byggt á lyktinni einni saman.
9. Ég setti greinilega of mikið af humlum, því bjórinn er allt of beiskur. Get ég eitthvað gert?
Svar: Já, bíddu. Með tímanum minnkar beiskjan og maltbragðið færist framar. Smakkaðu eina flösku á 1-2 mánaða fresti og sjáðu hvort bragðið mýkist ekki.
10. Gúmmíhosan úr lokinu af fötunni minni (eða tappinn úr glerkútnum) rann niður í virtinn. Hvað á ég að gera? Á ég að vaða á eftir henni?
Svar: Nei. Gott er að eiga aukastykki af þessu, en frekar en að stinga höndinni ofan í virtinn borgar sig að setja álpappír eða eitthvað yfir gatið svo engir aðskotahlutir komist ofan í ílátið, og drífa sig að kaupa nýtt stykki. Það gerir ekkert til að hafa lítið gúmmístykki í virtinum á meðan hann gerjast, og það er óþarfi að hætta á sýkingu með því að stinga handleggnum eða einhverjum verkfærum ofan í.
...
Ég bæti svo við þetta eftir föngum, og hvet ykkur til að henda inn spurningum sem ykkur dettur í hug (en bara ef þið hafið svörin, annars spyrjið þið þeirra annars staðar).
1. Gerjunarílátið var opið í einhvern tíma (lokið laust á, vatnslásinn ekki fastur, eða þ.h.). Er bjórinn minn ónýtur?
Svar: Nei. Slakaðu á. Bjór er oft gerjaður í opnum ílátum. Ef engir aðskotahlutir komast ofan í hann er allt í góðu lagi.
2. Hversu lengi geymast hráefni til bjórgerðar?
Svar: Þau geta verið í lagi ansi lengi. Maltþykkni geymist mjög lengi við stofuhita án þess að bragðið breytist nokkuð, en athugaðu að liturinn getur dökknað með tímanum. Þurrkað maltextract geymist einnig mjög lengi og það dökknar ekki, en það verður að passa mjög vel upp á að það sé á þurrum stað. Korn geymist ómalað í allt að tvö ár án þess að það komi niður á gæðunum, sé það geymt á þurrum og svölum stað. Malað korn geymist í nokkra mánuði. Humla má geyma mjög lengi í frysti, en þeim hrakar þó jafnt og þétt. Ef þeir eru í vakúmpakkningu geta þeir geymst í nokkur ár, en ef súrefni kemst að þeim er það töluvert minna. Þetta er þó misjafnt eftir því hvort humlarnir eru í töfluformi eða heilir, og margt annað getur spilað inn í. Hér borgar sig að skoða humlana og þefa af þeim. Ef þeir eru grænir og lykta vel er í góðu lagi að nota þá, en hafa ber í huga að þeir eru kannski ekki jafn góðir og þegar þeir voru nýir. Ef þeir eru farnir að gulna og jafnvel komin smá ostalykt af þeim borgar sig ekki að nota þá. Þurrger geymist mjög lengi, og jafnvel miklu lengur en dagsetningin á pakkningunni segir til um. Ég hef notað þurrger ári eftir síðasta söludag án nokkurra vandræða. Ég hef heyrt um að fólk hafi notað ger allt að fimm árum eftir að það rann út með góðum árangri. Fljótandi ger geymist í nokkra mánuði í ísskáp, en er þó hægt að nota mjög lengi, en þá borgar sig að gera starter (reyndar borgar það sig alltaf, en þegar um gamalt ger er að ræða er það nauðsynlegt).
3. Hvað á ég að gera við botnfallið í flöskunni?
Svar: Botnfallið er ger. Þú ræður hvort þú drekkur það með, eða hellir varlega og passar að það komi ekki með. Gerið er meinhollt, fullt af vítamínum og afoxunarefnum. En sumum finnst það bragðvont. Smekksatriði.
4. Hver er munurinn á fljótandi geri og þurrgeri?
Svar: Sumir vilja meina að bjórinn verði betri með fljótandi geri, en mín reynsla er sú að það sé ekki rétt. Maður getur frekar spáð fyrir um útkomuna með fljótandi geri, þar sem það er útreiknanlegra, og það eru til mun fleiri gerafbrigði í fljótandi formi, en að því gefnu að allt annað sé í lagi er næsta víst að bjór sem gerjaður er með þurrgeri verði alveg jafn góður.
5. Get ég gert jafn góða bjóra og fást í ríkinu heima?
Svar: Já, og betri. Ef þú veist hvað þú vilt og kynnir þér aðferðir og uppskriftir til að ná því fram geturðu búið til draumabjórinn þinn. En ekki búast við að geta gert nákvæmlega sama bjór og þú kaupir oftast í ríkinu. Þú færð væntanlega ekki sama gerafbrigði, og aðferðirnar þínar verða aldrei nákvæmlega þær sömu og í viðkomandi brugghúsi. Ekki halda að "clone" uppskriftir gefi af sér nákvæmlega eins bjór og þær eiga að líkja eftir. Það er nánast útilokað.
6. Er heimagerður bjór hættulegur?
Svar: Síður en svo. Raunar er hann hollari en flestur bjór sem fæst í ríkinu, þar sem hann inniheldur lifandi ger (það er alltaf eitthvað á sveimi, þótt maður helli ekki botnfallinu í glasið), sem er eins og áður sagði meinhollt.
7. Ég held að bjórinn sé sýktur. Á ég að hella honum niður?
Svar: Alls ekki. Bíddu og sjáðu hvað gerist. Það sem þér finnst vera óbragð er kannski eitthvað annað sem gæti elst af bjórnum. Smakkaðu bjórinn nokkrum sinnum, með smá millibili, og sjáðu hvernig hann þróast. Ef óbragðið verður verra og virðist ekki ætla að lagast ættirðu líklega að hella honum niður. Og ekki hafa áhyggjur af því að smakka hann. Þú ert bara að innbyrða bragðvondan vökva í versta falli. Engar örverur sem sýkja bjór geta gert mannfólki nokkuð illt.
8. Lyktin úr vatnslásnum er hrikalega vond. Er þetta sýking?
Svar: Mjög ólíklegt. Á meðan gerjunin stendur sem hæst getur lyktin orðið ótrúleg, allt frá því að vera venjuleg gerlykt til þess að vera eins og af úldnum eggjum, og allt þarna á milli. Aldrei dæma bjórinn úr leik byggt á lyktinni einni saman.
9. Ég setti greinilega of mikið af humlum, því bjórinn er allt of beiskur. Get ég eitthvað gert?
Svar: Já, bíddu. Með tímanum minnkar beiskjan og maltbragðið færist framar. Smakkaðu eina flösku á 1-2 mánaða fresti og sjáðu hvort bragðið mýkist ekki.
10. Gúmmíhosan úr lokinu af fötunni minni (eða tappinn úr glerkútnum) rann niður í virtinn. Hvað á ég að gera? Á ég að vaða á eftir henni?
Svar: Nei. Gott er að eiga aukastykki af þessu, en frekar en að stinga höndinni ofan í virtinn borgar sig að setja álpappír eða eitthvað yfir gatið svo engir aðskotahlutir komist ofan í ílátið, og drífa sig að kaupa nýtt stykki. Það gerir ekkert til að hafa lítið gúmmístykki í virtinum á meðan hann gerjast, og það er óþarfi að hætta á sýkingu með því að stinga handleggnum eða einhverjum verkfærum ofan í.
...
Ég bæti svo við þetta eftir föngum, og hvet ykkur til að henda inn spurningum sem ykkur dettur í hug (en bara ef þið hafið svörin, annars spyrjið þið þeirra annars staðar).
